گروه‌‌‌‌های سنی کودکان و نوجوانان

رده بندی سنی قدیمی کتاب‌‌‌‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، از سال ها پیش تنها مرجع برای تفکیک گره سنی کتاب‌‌‌‌های مختلف بوده و کتاب ها را بر اساس گروه سنی مخاطبان خود به پنج دسته ی "الف"، "ب"، "ج"، "د" و "ه" رده بندی میکرده است.

گروه‌‌‌‌های سنی کتاب (رده بندی سنی کتاب)

گروه سنی الف ( سال‌‌‌‌های پیش از دبستان تا 6 سالگی)

کتاب‌‌‌‌های این گروه سنی ساده و دارای جملات کوتاه آهنگین و پرتکرار هستند. در این کتاب ها قوه تخیل کودک تقویت میگردد و همچنین کودک با اشکال و صداها آشنا میشود. این کتاب ها اصولا در مورد محیط اطراف، گیاهان و حیوانات است و دارای جملات ریتمیک میباشند.

گروه سنی ب ( کودکان 6 تا 8 سال)

6 تا 8 سالگی یعنی سال‌‌‌‌های اول ابتدایی یا دبستان کودک. در این سن کودک قدرت تجزیه تحلیل مسائل ساده و منطقی را پیدا میکنند و فهم‌ آنها از روابط انسان ها و مسائل اجتماعی و تربیتی بیشتر میشود. کودکان در این سن قدرت یادگیری زیادی دارند.

گروه سنی ج ( کودکان 9 تا 11 سال)

کودکان این گروه سنی آخرین سال‌‌‌‌های دبستان خود را میگذرانند. در این سن کودک به درک عمیق تر و کامل تری نسبت به مفاهیم انتزاعی دست پیدا میکند. وبه همین دلیل میتواند مفاهیمی مانند عشق، هم نوع دوستی، صلح و بخشش را بهتر درک کند. بنابراین داستان‌‌‌‌های بلند و یا کوتاه برای تقویت این مفاهیم میتواند برای آنها جالب و مفید باشد.

گروه سنی د ( مرحله اول نوجوانی 10 و 11 سالگی)

در این مرحله کودک وارد فاز جدیدی از زندگی یعنی دوران نوجوانی میشود. دوران نوجوانی چالش بر انگیز و حساس است و نوجوان اصولا با بحران‌‌‌‌های گوناگونی روبه رومیشود، بنابراین خواندن داستان‌‌‌‌های ماجراجویانه ای که قهرمان آنها یک نوجوان است میتواند برای این دوره بسیار مناسب باشد و‌ آنها را در این دوره ی حسای راهنمایی کند، زیرا با خواندن این کتاب ها به بسیاری از کنجکاوی‌‌‌‌های نوجوان پاسخ داده میشود. خرید ماشین اسباب بازی برای نوجوانان بسیار جذاب و هیجان انگیز است.

گروه سنی ه ( مرحله دوم نوجوانی 15،14،13،12 سالگی)

در این دوره نوجوان علاوه بر بلوغ فکری به بلوغ جسمی نیز میرسد و این حجم از تغییرات برای یک نوجوان میتواند بسیار چالش برانگیز و دشوار باشد، بنابراین زندگی نامه‌‌‌‌های افراد موفق، مبارزات تاریخی و داستان‌‌‌‌های حماسه ای میتواند در این دوران کمک زیادی به نوجوان کند. نوجوان با خواندن کتاب‌‌‌‌های مفید میتواند به تجربیات خود اضافه کند و از وقت گذاشتن برای مسائل غیر ضروری و ناسالم جلوگیری کند.

رده بندی سنی جدید کتاب‌‌‌‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

دسته بندی که در بالا ذکر شد از سال‌‌‌‌های قبل از انقلاب وجود داشته و حالا با توجه به دنیای امروز و سطح اطلاعات کودکان این دسته بندی گروه‌‌‌‌های سنی تغییر کرده است. در دسته ‌بندی جدید، گروه‌‌‌‌‌های سنی به صورت ۰+ «نوزاد»، ۲+ «نوگام»، ۴+ «نوباوه»، ۷+ «نوخوان»، ۹+ «نونهال»، ۱۲+ «نونگاه»، ۱۵+ «نوجوان» و «اولیای تربیتی، مربیان و پژوهش‌گران» دسته بندی و نام‌گذاری شده است. در این دسته بندی جدید فقط به پایه سنی مناسب برای خواندن یک کتاب توجه شده و برای خواندن یک کتاب سقف سنی مشخصی تعیین نشده است.

کانون پرورش فکری کودک و نوجوان بر این باور است که ضریب هوشی، اطلاعات عمومی و اطلاعات فرهنگی کودکان امروز نسبت به گذشته رشد چشم گیری داشت است و سیستم دسته بندی قدیم دیگر برای دنیای کودکان امروز کاربردی نیست. کانون همچنین اعلام کرده است که نمیتوان کودکان را برای خواندن کتاب به طور دقیق دسته بندی کرد. هادی خورشاهیان نویسنده و شاعر کودک و نوجوان، بر این باور است که ممکن است یک کتاب برای کودکی که ساکن یک شهر پیشرفته است برای کودکی که در شرایطی با امکانات محدود زندگی میکند مناسب نباشد. و به طور کلی نمیتوان برای کتاب خواندن کودکان رده بندی دقیق و مشخصی در نظر گرفت. از لحاظ روانشناسی نیز نمیتوان حد و مرزی دقیق برای خواندن کتاب در نظر گرفت. چه بسا برخی کتاب‌‌‌‌های کودک آنقدر جذاب هستند که سنین بالاتر هم از خوندن‌ آنها غرق لذت میشوند. در دسته بندی جدید فقط مشخص شده که یک کتاب از چه سنی قابل خواندن است ولی حد و مرزی برای سقف گروه سنی در نظر گرفته نشده برای مثال یک کتاب میتواند از بالای 7 سال تا هر سنی قابل مطالعه باشد.

به طورکلی به عقیده ی علم روانشناسی امروز و همچنین کانون پرورش فکری کودک ونوجوان، شرایط زندگی کودکان با هم متفاوت است و همین امر میتواند روی رشد و درک آنها از مطالعه هم تاثیرگذار باشد، بنابر این طبق دسته بندی جدید گروه‌‌‌‌های سنی کتاب ها (تقسیم بندی رده‌‌‌‌های سنی کتاب)، فقط کمترین سن مناسب برای خواندن کتاب مربوطه بر روی کتاب ها درج می‌شود تا همه ی کودکان در همه ی سطوح اجتماعی و فرهنگی بتوانند از مطالعه کتاب لذت ببرند.